OVER ETEN OP REIS
Eten op reis beschouw ik als muziek op de achtergrond. Het is belangrijk en geeft een bepaalde kleur, maar tegelijkertijd is het zo alledaags dat je er niet lang bij stilstaat. ’t Zet zich niet al te vast in je herinnering vast. Je zegt bij terugkomst: ‘Ja, we hebben lekker gegeten.’ Of: ‘Dat land heeft een heel goede keuken.’ ‘Ah Frankrijk. Daar weten ze nog wat een goede maaltijd is’, ligt je in de mond bestorven. En natuurlijk, natuurlijk zijn er ook mensen waarvoor het eten misschien wel het allerbelangrijkste op reis is en die er eindeloos over kunnen praten. Kenners en lekkerbekken die nog precies weten waar ze de coq Cocagne hebben verorberd. Maar nee, eten bepaalt mijn reizen niet. Geen ramp, er zijn auteurs die alleen al over over fruit en vruchten op buitenlandse reizen wel een heel boek kunnen volschrijven. Walnoten in Turkije, krenten in Griekenland, dadels en vijgen in Marokko. O, vaagweg komt er al iets boven. Maar hoe en waar? Nee, eten bepaalt mijn reizen niet. Het kost moeite om me er iets van te herinneren. Maar allemachtig, laat het brein toch kraken, er moet toch in een flits iets bovenkomen over het eens meegemaakte met voedsel in het buitenland? Die keer in Rome dat je naar een pizzarestaurant zocht en er maar geen kon vinden? Toen ontdekte je dat het eigenlijk een voorgerecht is. Net zoals die grote porties bij Indische maaltijden eigenlijk een overblijfsel zijn van rijke maaltijden, slamatans, die vooral bedoeld zijn om te laten zien dat je de gasten rijk kunt onthalen. Ik bedoel, aan voedsel zit cultuur en geschiedenis vast. Daar schiet je iets te binnen. Op het station Tiergarten in Berlijn heb je verrukkelijke Bratwurst en de twee keer dat je er was, kocht je het direct, dadelijk, onmiddellijk. Het eerste wat je deed kortom. De eerste keer zag het er al zo smakelijk uit en de tweede keer begon je er, ruim voor je in Berlijn aankwam, al aan te denken. Ach, vooral kleinigheden schieten me te binnen, Crêpes, die kleine pannenkoekjes in Frankrijk. Stokbrood, flûte. In Hongarije een soort roomflensjes. Met kwark? Maar heerlijk, heerlijk! Pistachenootjes, heel het nabije oosten is vergeven van noten in allerlei soorten. Ook heb je wel eens een ananasbedrijf gezien en met een paard over een pindafarm gereden. Wel allemachtig, je hoort me niet beweren dat dit alles zo belangrijk is, maar wat wil je, eten op reis is fundamenteel en we willen er toch iets over zeggen. ’t Is jammer dat we steeds de waarheid willen vertellen want anders zouden we hier graag een verhaal vertellen over krabben en kreeften, zalm en forel, oesters en mosselen, steur en de eitjes ervan, truffels en zwijnen. O ja, in de Sierra de Gredos had je veertig jaar geleden nog van die grote schoorstenen in woeste en ruwe bergboerderijen waar een heel jaar de ham te smoken hing. Jamón de Sierra. Zo zal het ook wel met de Ardennerham zijn gegaan, maar nooit, nooit, en dat is toch dichtbij, heb ik het daar gezien. In Frankrijk op het platteland eet je overigens vaak de rijke producten uit de naaste omgeving, althans dat heb ik me laten vertellen. Als ik er verstand van zou hebben, zou ik dat zeker beamen.
KATHEDRALEN
Op je reizen heb je een groot aantal kathedralen bezocht en er, als je het optelt, bij elkaar vele uren doorgebracht. Terwijl je er meestal binnen een uur toch weer uit loopt, omdat je het wel hebt gezien. Zo gaat dat op veel reizen. Kort bezoek. Ah, hoe heerlijk koel is het in de kathedraal. Toen in Zaragozza, zinderend heet was het, ademde je de rijkdom, de praal en de heilige geest met grote teugen in. Het bezoek aan kathedralen is, als je er aan terugdenkt, een litanie, een gebeurtenis waarin je tot rust komt en in hogere sferen wordt opgenomen. Heb je er nog herinneringen aan? Je denkt ‘kathedralen’ en vraagt je af waar je die ooit eens hebt bezocht en of je er iets beleefde. Of je er nog iets, al dan niet, van herinnert. Okay, wat weten we nog van ons bezoek aan kathedralen in het buitenland? Even op een rijtje. De kathedralen van Keulen, Wenen, aan de horizon die van Ulm. Reims, waar we omheen reden, Straatsburg waar we aan de voet sneeuwballen gooiden, Metz, geloof ik, Chartres, Rouaan, Amiens; de Nôtre Dame in Parijs nog het vaakst gezien, Burgos, Salamanca, Santiago de Compostela en Valladolid. Allemachtig, en dan nog al die kerken en kathedralen die je vergeten bent. Ze liggen meestal in het centrum van de stad dus op een of andere manier heb je ze, of het silhouet ervan, natuurlijk wel gezien. Nog wel meer dan de genoemde zelfs. Bij hitte loop je in hun schaduw. Er mag van ontkerking sprake zijn, de kerken zijn dominant aanwezig. We concentreren ons even op enkele die we ooit bezochten. Keulen; daar gebeurt altijd wel iets op het plein voor de kathedraal. De laatste keer ook weer veel beweging, herinner ik me vaag; een actie, en hoe mooi ligt die kathedraal daar. Samen met het station heel bijzonder. Het plein bij het station heet Heinrich Böllplatz. Wenen; ’t was koud in de kerk tijdens Kerstmis. Gedrentel van veel toeristen en schemerdonker met veel kaarslichten. Reims; daar kwamen we tegen de avond en we draaiden een rondje om de kerk en dronken daarna een lekker kopje koffie alvorens we … . We reden verder en kwamen tenslotte in Thierry terecht waar we een onderkomen zochten. De Nôtre Dame ; hoe mooi is deze kathedraal en let eens op het portaal met al die beelden. 
Trouwens bij vele kathedralen stonden we lang stil bij het voorportaal en keken intens naar de rondboog met de heiligen en kerkvaders. Altijd proberen we er iets van te onthouden en altijd, behalve de indruk, vergeten we dat weer. Chartres; herinner ik me nog goed en de gebrandschilderde ramen waren zo prachtig dat we er lang in rondslenterden. En natuurlijk, maar dikwijls ook in de andere kathedralen, gingen we even in de banken zitten en hoorden een mis, of een gedeelte ervan. Liepen langs de kruisweg, etc.. Amiens; maakte heel veel indruk. Ook al omdat we de oude stad zijn binnengereden bij die hortalizas, de groentetuinen, en de gekleurde huisjes, zonder de nieuwe stad met zijn drukte en flats te zien en in de mening verkeerden dat een moderne stad helemaal niet was. Ik bedoel, dat merkten we pas toen we weer vertrokken en de kathedraal leek daardoor in een onaangetaste omgeving te liggen, als het ware nog rustig in de Middeleeuwen, of althans bijna. De Spaanse kathedralen; ook prachtig. In Compostela zwierf ik nog het langst rond. Ja, enkele dagen regelmatig in de kathedraal en beleefde haar als een totaal, een verbinding tussen hemel en aarde. In zijn algemeenheid, alhoewel mijn geloof zeer beperkt is, ervoer ik in die kathedralen toch wel het hemelse. Een gevoel van het onzegbare, van het numineuze neemt bezit van je.
