Toen ik, en waar doet er eventjes niet toe, de woorden damast en kwintessens las, wist ik ongeveer wel, vreemd genoeg, waar het over ging. Maar doordenkende over deze woorden kwam ik toch niet veel verder dan, tja, dat damast iets uit de wereld van het oosten was en een gevoel van rijkdom bij me opriep en kwintessens iets uit de muziek en de hogere cultuur. Prettige woorden in ieder geval. Maar wat wist ik eigenlijk van damast en kwintessens?
Het doet er eventjes niet toe? Okay, ik las het in de jeugdherinneringen van Stendhal, in: ‘Het leven van Henry Brulard’, woorden die rondom 1800 door hem zijn gebruikt in hoofdstuk 11 en 12 (dat het ‘Gardonbriefje’ heet.) En nu ik dat toch verklapt heb hierbij de zinnen waarin deze woorden staan.
-‘Mijn vader, Chérubin Beyle, verhuisde naar kamer O, de zogenaamde kamer van mijn oom. (Mijn alleraardigste oom Romain Gagnon was inmiddels getrouwd in Les Echelles, in de Savoie,en als hij om de twee of drie maanden in Grenoble kwam om zijn oude vriendinnen terug te zien, logeerde hij in die prachtige met rooddamasten meubels ingerichte kamer – prachtig voor Grenoble in 1793.) ’en:
-‘Mijn tante Elizabeth had een door en door spaanse ziel. Haar karakter was de kwintessens van eergevoel.’
: rooddamasten meubels, kwintessens van het gevoel; je begrijpt lezer; dat zet aan het denken. Maar na een blik op internet bij die woorden ben ik er toch weer dichter bij gekomen. Zie de tafel nu beter voor me. Zwaar, verfijnd, roodachtig hout met rode stukken damast ingelegd. Ook kwintessens natuurlijk, de essentie van het gevoel. De hoofdtoon in het gevoel van zijn tante Elizabeth. Maar wat me blijft verbazen is dat wij in deze tijd, deze woorden worden toch vrij sporadisch gebruikt, er toch nog mee bekend zijn.
Dit bij voorbeeld in tegenstellng met het woord epitheta dat ik ook bij hem lees. Betekent toegevoegd met als bekend voorbeeld ‘’ De snelvoetige Achilles.’ Een versierend eptiheton, om het mooi te maken. Ook lees je: ‘Séraphie was een aartskwezel.’ Zo’n woord heeft geen geheimen voor me en toch hoor ik het nooit iemand zeggen. Ik wed dat vrijwel iedere nederlander de betekenis nog kent. Wonderlijk. En hoe zit het nou? En – à propos, schrijf je nederlander niet met een hoofdletter? Daar is iets veranderd. Maar wat precies? Taal, een wonderlijk fenomeen als je er bij stilstaat. Hetgeen we, gelukkig zelden doen.
Toen schreef een kennis van mij: ‘Het woord ‘damast’ echter slaat niet op het hout van de meubels maar op de bekleding, een zacht glanzende stof. Met Kerstmis bv., zou het kunnen dat je moeder de tafel dekte met een Damasten tafelkleed… maar daar lette je niet op toen je student was met andere dingen aan je hoofd.’
Inderdaad en nu ze ik het damasten tafelkleed voor me en begrijp dat het woord damast dat ik meedraag daardoor is gevormd. Bij Stendhal is het verbonden met rooddamasten meubels. Het woord is afgeleid van de stad Damascus en eeuwenoud. Het gaat om inlegwerk in dezelfde kleuren. Damast is een weeftechniek waarbij tekeningen worden aangebracht op een achtergrond van dezelfde kleur.
