Avonturen in Nigeria (01)

Ik ben er nog steeds niet achter waar Zwaan destijds in Nigeria heeft gewoond, maar ’t moet in Yorubaland zijn geweest en wel meer in ’t Noorden ervan want de Sahel begon er al zo’n beetje. Laten we maar aannemen dat het in de provincie Igbomino was, voorbij de stad Oro bij voorbeeld, waar ze Shango nog vereren. Hij heeft zeker iets op zijn geweten, want over plaatsen en tijden doet hij altijd behoorlijk geheimzinnig. Ergens in Nigeria ja en in Lagos heeft hij ook vele jaren gewoond.

We pakken de atlas er maar eens bij. Hmm, Allemachtig, Nigeria heeft een oppervlakte van 923.768 km2 en heeft 108.945.000 inwoners. Op Wikipedia lezen we het getal van 165.000.000  inwoners. Een aanzienlijk verschil. Bevolkingsgroei per jaar 2,1%. Mijn atlas is van ongeveer 2000. Maar dan nog. Wie moeten we geloven? En rente op rente, die rekensom, dat hebben we al lang achter ons gelaten. Nu ja, Nigeria heeft veel inwoners en geregeld lees je: ‘Het land met de meeste inwoners in Afrika’. Wat schandelijk is; voor de ontdekking van de olievoorraden in de Nigerdelta exporteerde Nigeria landbouwprodukten, nu moeten ze die importeren. Een eenvoudige vraag: Waar blijft het geld? Hoe zit dat? Ach mensen als je doordenkt zit de wereld eenvoudig in elkaar. Het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking is 321 dollar. Daar sta je toch van te kijken. In ieder geval, 321 dollar in Nigeria

En by the way. We kennen Nigeria eigenlijk niet maar zijn toch aardig op stoom gekomen bij het schrijven van dit feuilleton dat voor mijn website is bedoeld en naast Geheimzinnig Landschap staat, een ander feuilleton dat echter al voltooid is zodat je, lezer, je niet ongerust hoeft te maken dat het ineens afbreekt omdat de schrijver vastloopt. Zwanikken blijft maar zwijgen en vertelt te weinig, wat weet de schrijver nou nog van het land?, enzovoorts. Dat het feuilleton onderweg ophoudt zou kunnen gebeuren alhoewel het niet zo waarschijnlijk is want op een of andere manier leest de auteur al jaren alles wat in de krant over Nigeria verschijnt. Hij volgde destijds de oorlog in Biafra al toen de Ibo’s drie jaar na de dekolonisatie , waarbij ze zelfstandig werden dus, het land wilden verlaten en er een bloedige burgeroorlog woedde die door hen werd verloren en ook de vervuiling van de Nigerdelta en de rol daarin van Shell, een Hollands-Britse onderneming immers, boeit hem  bovenmate. Hij bewondert Fela Kuti de muzikant, musicien, Afrikaanse muse, en de Nigeriaanse schrijvers die veel aan de kaak stellen. Hij kent iemand die in Nigeria werkte maar praat met hem eerlijk gezegd over andere dingen, maar dat kan veranderen. Zo zijn er wel meer dingen. Alleen vraagt hij zich af of hij wel een zinvolle plot in het verhaal kan leggen. ’t Moet ergens over gaan immers, maar ’t gaat al gauw ergens over en eerlijk gezegd, de plot ligt vaak verborgen in het geheel. De verontwaardiging van de schrijver over bepaalde toestanden en de neergaande tendens die hij in Nigeria ziet, beschouw dat maar als de plot. De intrige. Nu leest hij vandaag in de krant dat schrijvers meer en meer gecoacht worden door de uitgevers en zelfs cursussen krijgen aangeboden om interviews te kunnen doorstaan en journalisten  gewenste antwoorden te kunnen geven. De schrijverij is meer en meer handel geworden. ‘ ’t Artikel heet Schrijver spreek! Is geschreven door Hanna Bervoets , staat in de Volkskrant van 4 mei 2015 en hoewel het om een boel flauwekul gaat is het goed geschreven. Hij leest: ‘’In tien minuten vertelde ik over plot, thema en motieven. Latijnhouwers knikte : ‘Interessant! Maar dat plot kun je voortaan weglaten; dat boeit niemand. Vertel me eens hoe je op het idee kwam.’ ‘’

O heer, geef dat ik uit handen van de uitgevers blijf. En ja! Hoe kwam ik eigenlijk op het idee om over Nigeria te schrijven? Geacht publiek; dat zit zo. Ik kwam op het idee omdat deze website met zorg wordt samengesteld en de deskundige componist die me daarbij helpt van meet af aan de compositie in de gaten houdt en er op wees dat het niet zo mooi is binnen de categorie een open ruimte te hebben en zei ‘Je hebt toch genoeg om er een boek bij te zetten.’, waarop ik riposteerde: ‘Natuurlijk, maar ik wil niet alles in de website gooien’, maar toen ineens aan Nigeria dacht en mijn bewondering voor die schrijvers daar en de vervuiling van de Nigerdelta waar ik verontwaardigd over ben en over het feit dat er een voedingsbodem is voor Boko Haram, ook al zo’n schofterige beweging en je moet niet zo verbaasd zijn want de fundamenten zijn eerder gelegd en het wahabisme van onze Saoedische vrienden, maar nu wijden we wel erg uit, heeft er ook iets mee te maken. Dus zoiets dacht ik. Toen begon ik dus  te schrijven en tot hier zoals je ziet is het gevorderd en of de plot nu wel of niet belangrijk is, we zijn benieuwd of er een zinvol feuilleton uit komt en zetten de eerste bladzijden maar op de website. In ’t artikel van Bervoets staat ook nog; Iedereen die wel eens een schrijversinterview heeft gezien of gelezen, weet dat zo’n gesprek inderdaad vaak meer gaat over het persoonlijk leven van de auteur dan over zijn romans ’Het beeld van de literatuur dat men kan aantreffen in de gangbare literatuur is tiranniek gericht op de auteur, zijn persoon, zijn leven, zijn smaak, zijn liefhebberijen’, schreef Roland Barthes in 1981 al, in een essay dat, ironisch, De dood van de auteur heet.’ En inderdaad, alhoewel ik onbekend ben en niet geinterviewd, nam ik dat ook waar en ’t is de dood in de pot. Daarom is mijn profiel ook zo mooi omdat er niets in staat over persoon en liefhebberijen en toch bijzonder tekenend is.

We vragen ons ondertussen wel af waar Zwaan zijn vele geld verdiend heeft, want daar in de bushbush zal dat toch niet zijn geweest. We vermoeden dat ’t meer in latere dagen in de oliesfeer ligt, maar verdomd, hoe en waar  precies, daar zijn we nieuwsgierig naar. Daarom lezen we ook met bijzondere interesse de artikelen die in dezelfde al aangehaalde krant verschijnen over de vervuiling in de Nigerdelta en lezen in dezelfde aangehaalde krant; ‘SHELL BETAALT FORS VOOR OPRUIMEN OLIEVERVUILING IN DEEL NIGERDELTA.’ En eerlijk gezegd willen we wel iets meer te weten komen over de oliewinning en haar gevolgen daar waar Shell, ondanks de overeenkomst die nu in Fort Harcourt is gesloten, haar steentje aan heeft bijgedragen. Een jarenlang proces ging er aan vooraf, maar nu wordt het duizend hectare grote gebied bij Bodo dan toch … het gebied dat in 2008 en 2009 werd getroffen door olielekkages door operationele fouten van Shell en het ilegaal aftappen van olie, gezuiverd. Ik lees al jarenlang over deze kwesties en er zou een boek over te schrijven zijn dat je dan mag noemen; ‘OVER MISDAAD ZONDER STRAF, CORRUPTIE EN WANBESTUUR, OVER ARMOEDE EN RIJKDOM’. Je ziet, niemand heeft hier schuld, want vrijwel iedereen heeft schuld, maar ’t is jammer van die mooie kreken, tropische wouden en weelderige moerassen. Wat weet ik ervan? We gaan niet krom liggen om alles te bestuderen, maar wie weet, kunnen we er toch wat meer over vertellen in dit feuilleton over Nigeria. Zwaan weet er vast meer van, en kent de bad boys en de good guys misschien wel. Maar hij praat liever over de stad N. en hoe mooi en interessant de laatste tentoonstelling daar weer was.

 

Oudste luchtvaart

In de zomer vliegen rustgevend ballonnen boven mij. In de zomer? Ook wel in het voor- en naseizoen. Vliegen? Nu ja, zweven. Ballonnen? Ik bedoel die ballonmandjes, de ballonvaart en heb het niet over de kleurige ballonnetjes van de kermis.
Gisteren zag ik bij de start voor het eerst in mijn leven hoe groot de ballonnen zijn die me in het zwerk vanuit mijn tuin al zwevend zo klein voorkomen. Geweldig en met steekvlammen wordt door een klein machientje de lucht verwarmd en in de opening van de ballon geblazen die langzaam opzwelt en op een gegeven moment recht boven het mandje staat waarin de mensen stappen en dan na nog een paar aanblazingen stijgt de ballon op en langzaam, langzaam gaat hij omhoog en wordt steeds kleiner en staat nu heel klein boven ons, want het is vrijwel windstil en als ik naar huis rij kan ik hem nog heel lang boven mijn tuin voorbij zien drijven, maar nu kan ik als het ware ook in het mandje kijken en zie hoe de mensen naar beneden turen en naar mij zwaaien, hetgeen ze ook bij het omhoog gaan al deden. En ze roepen:´Kijk eens, daar komen we vandaan en daar zit die mijnheer die we daarstraks zagen in zijn tuin.’
Die mijnheer is de heer Zwanikken die misschien wel een mooie naam heeft maar tegelijkertijd een louche geschiedenis. Louche, louche? Je zou het natuurlijk ook avontuurlijk kunnen noemen. Zwaan, zoals hij door zijn vrienden genoemd wordt is net teruggekomen van een tocht door Afrika en tuurt nu met zijn scherpe grijze ogen – zijn ze grijs of eerder groen?- naar de luchtballon vanuit de tuin van zijn villa in het bosrijke land waar hij vanmiddag nog een wandeling heeft gemaakt. Hij is rijk geworden en probeert nu van het leven te genieten. Toch heeft hij ’s nachts nachtmerries en spoken er oude gedachten door zijn hoofd die hij maar niet kan kwijtraken.
Hij komt dus uit Nigeria waar hij een concessie heeft verworven om naar olie te boren in een gebied dat ver van de hoofdstad ligt, ongeveer op de rand van het tropisch woud en de Sahel. Erg jong is hij niet meer en hij vraagt zich af of hij geen … ………… . En ook zijn jonge vrouw Minouche vraagt zich dat af.
Maar vandaag is het zonnig en rustig en is hij weer thuis in Nederland en ziet een luchtballon overkomen en hij zwaait naar de mensen in het mandje en zijn vrouw brengt hem de whiskey waaraan hij gewend is en die je met een e schrijft omdat ze Iers is. De whiskey. Hij zal vannacht weer een verschrikkelijke nachtmerrie hebben en badend in zijn zweet wakker worden en door zijn vrouw worden getroost, want ook als je sterk bent en rijk geworden kun je bepaalde gedachten en ervaringen maar moeilijk verdragen en is het goed als je een vrouw aan je zijde hebt. Geen mens kan in zijn eentje overleven.

Op een dag in het jaar …., en mijn hemel, dit wordt een feuilleton van niks. Wat weten we immers van Nigeria? Bijzonder weinig en hoe moeten we Zwanikken uit zijn luie stoel naar een avontuurlijk leven toe leiden? Toch, hoewel hij er niet veel over vertelt, heeft hij daar het nodige beleefd. Laten we beginnen enige gegevens over dat land op te zoeken en ons enigszins te oriënteren. Het kan er verdomd heet zijn en vroeger werd die hele westkust wel ‘white man’s grave’ genoemd want de mensen stierven er als ratten en de lucht werd verpest door pestilente geuren en een vochtigheid van 80 of 90% dus je kunt je voorstellen dat er een klamme erotische neurotische atmosfeer heerste waar niet iedereen tegen kon en hoewel je tegenwoordig natuurlijk air-conditioning in moderne gebouwen hebt is  die natuurlijk niet aanwezig in al die armeluishutten waar allerlei gedierte tegen de houten, de rieten, de modderwanden kruipt en je het wel kunt schudden. En dan al die ziektes, ebola en malaria en god mag weten wat nog meer en de corruptie die er tot op de dag van vandaag heerst als het ware, hetgeen niet wil zeggen dat het geen mooi land is. Met zo’n 176 miljoen mensen. En om daar rijk te worden moet je tegenwoordig als blanke wel uit stevig hout gesneden zijn en dat was Zwanikken dan ook. Toen hij in het binnenland kwam in een godvergeten ploerterij was hij nog jong en uitgezonden om als handelsagent van een Nederlandse palmoliefirma de lokale oogsten op te kopen en voor opslag en vervoer naar de kust te zorgen.

Laten we hier de eerste aflevering van deze feuilleton maar beëindigen want we hebben geen idee hoe het verder moet en ’t wordt tijd om nog eens bij Zwanikken op bezoek te gaan om te vernemen wat hij daar in die begintijd precies deed en hoe hij zich voelde.
Waarom trouwens zijn we dit feuilleton met een ballon begonnen? Zwanikken vertelde me een keer dat hij er wel eens een tochtje mee heeft gemaakt maar zelf heb ik dat nog nooit gedaan en ’t was zelfs voor de eerste keer in mijn leven dat ik van dichtbij zag hoe groot zo’n ding is en hoe de hete lucht er wordt ingeblazen. Nu ja daarna begon ik met dit feuilleton en vandaar.  Het geluid, zoefffff, wanneer de warme lucht door de brander de ballon in wordt gestoten, dat kende ik overigens wel want hoor je als een luchtballon vredig over je tuin vliegt. Zoefff!
Probeer er maar eens een ander woord voor te verzinnen. Voor zoefff. Ach misschien, in de loop van het verhaal krijgt de ballon nog betekenis. Metaforisch. Blijkt-ie voor de vergankelijkheid te staan. Bij voorbeeld. Wie zal het zeggen. Staat voor de rust waarmee Zwanikken, of ikzelf, een bedriegelijke rust overigens, op het leven terugkijkt. Maar we lopen vooruit op de geschiedenis.

En als ’t niks wordt met dit feuilleton? Zwanikken te weinig vertelt of  er gewoon weinig te verhalen valt, want ’t kan allemaal nog zo spannend en interessant zijn geweest maar de goede woorden ontbreken, de juiste woorden willen niet verschijnen, dan breken we  ’t gewoon af en zeggen; ‘’ Saluut paraplu.’ En hiernaast staat immers het boeiende verhaal van de heer Twiddleman al! In de website.

Lees vervolg in blog: ‘Avonturen in Nigeria (1a)’